zondag 28 juni 2015

Ontknoping ?

In de thriller Griekenland - EU nadert nu misschien de ontknoping. Misschien, want volgens Eurogroepvoorzitter Dijsselbloem "staat de deur nog altijd open voor verdere onderhandelingen".
Dat laatste is maar een halve waarheid. Want het blijft slikken of stikken voor wat betreft de soorten noodzakelijk geachte "hervormingen" die Griekenland op termijn een sluitende begroting zouden moeten opleveren (alsof dat alles is). Tegelijk wordt gezwaaid met een doemscenario voor Griekenland als men daar het nu voorliggend "reddingsplan" alsnog zou afwijzen.

Er wordt denigrerend gedaan over het referendum dat premier Tsipras op 5 juli heeft geagendeerd. Maar wat is er mis met wat echte democratie ? Een (nog altijd soeverein) volk over de eigen toekomst te laten beslissen ? Vooral nu de EU door wil varen op een verkeerde koers. De technocraten aan het roer lijken vooral hun gelijk te willen halen.  Zij hebben ons na de crash van 2008 nog weinig groei en stabiliteit gebracht. En het begin van economisch herstel dat er dan is, kwam echt niet dankzij, eerder ondanks, de met harde hand doorgedrukte "hervormingen".
Tekenend is, dat de trojka op hoofdlijnen koppig vasthoudt aan de eigen analyse. Ook dat de ECB nu de steun bevriest op het niveau van vrijdag (om maximale druk op de Griekse besluitvorming te houden ?). Volgens een bericht in de financiële pers is er eerder een overbruggingskrediet aangeboden tot eind dit jaar. Dat zou een verstandiger besluit geweest zijn. Zo'n toezegging helpt om paniekreacties op de financiële markten te voorkomen en (als ze toch komen) in te dammen. Nu geeft men een verkeerd signaal af.

Het Europese financieel en monetair beleid schrijft ons allemaal een paar standaardrecepten voor. Strakkere begrotingsdiscipline, langer doorwerken (als dat zou kunnen), minder pensioen. "Genezende" drankjes met helaas vaak ernstige bijwerkingen. Vooral voor mensen die toch al (na alle bezuinigingen) een zwaar leven hebben. Bijvoorbeeld omdat ze grote posten (zoals huishuur, energie, of zorgkosten) niet meer kunnen betalen. Dan wel door andere oorzaken naar de rand van een menswaardig bestaan gedrongen worden en vaak al zijn. Zorg daarover wordt te gemakkelijk, bijvoorbeeld als (verderfelijk of achterhaald ?) "socialisme", weggezet. De waarschuwing van Piketty over het gevaar van de groeiende kloof tussen arm en rijk is al weer vergeten.

Volgens het IMF moet Griekenland de belastingen (op topinkomens) nu niet verhogen, want dat zou averechts werken op de exportpositie. Bullshit. Verder zouden de pensioenen nog meer omlaag moeten, terwijl ze bij de zwaarst getroffenen al gehalveerd zijn. Het IMF dramt hierop door, omdat een flink deel van de Griekse begroting op gaat aan pensioenbetalingen. Dus (!) zou vooral daar bezuinigd moeten worden.
Dit soort argumentatie lijkt goed doortimmerd, maar rammelt oorverdovend. Men zou eens kunnen lezen wat Varoufakis schreef over de grondbeginselen van de economie ("De Economie volgens Yanis Varoufakis"). Met name over het verschil tussen belevingswaarde en financiële waarde. Als men dat boekje te simpel of mogelijk te socialistisch getint vindt, is misschien het eerder hier aanbevolen boek van Ha-Joon Chang ("Economie, de gebruiksaanwijzing") wel een eye-opener.
Waar het om draait is, dat Europees beleid teveel in zwart-wit sjablonen wordt ontwikkeld. Want het is grote onzin dat Griekenland aan de rand van de afgrond staat als het de betalingsverplichtingen per 1 juli niet nakomt (niet kan nakomen). Ook zou iedereen toch kunnen beseffen dat nog meer flexibiliteit op de arbeidsmarkt (of een andere favoriet, lagere lonen) lang niet zo heilzaam werkt voor alles en iedereen. Want generalisaties gaan bijna nooit altijd en overal op. Alleen deze wel.

De Griekenland-case is een belangrijke toets of het Europa zoals het nu is opgetuigd nog wel toekomst heeft. Dat heeft de EU (al dan niet gesouffleerd door IMF, ECB, en Eurogroep) alleen als het democratisch proces in deze instituties genoeg ruimte krijgt en men anders gaat besturen. Als men daar veel meer luistert naar het gezond (empathisch) verstand dan nu doorklinkt in een veel te strakke opstelling en overdadige regelgeving.
Het is goed dat Frans Timmermans als Eurocommissaris werd binnen gehaald om dat wat om te buigen. Het maakt duidelijk dat in de EU-top ook het besef leeft dat het echt wel beter kan. Laten we daar dan eens voluit, met al onze talenten en energie, aan gaan werken. Minder is niet genoeg.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten