donderdag 8 september 2016

Appels en peren

Het (gemiddeld) vermogen van jongeren nu recht toe recht aan met dat van ouderen vergelijken is dom. Want dat is appels met peren vergelijken.

Doen we toch een poging tot vergelijken, dan moeten we de cijfers eerst vergelijkbaar maken, op één noemer brengen. Eén getal, een gemiddeld vermogen nu, is daarvoor niet voldoende. We zullen moeten kijken waar de vermogens uit bestaan en wat daarmee in de nabije toekomst waarschijnlijk gebeurt. Laten we ook niet vergeten dat elke prognose koffiedik kijken is. Hoe verder in de toekomst, hoe onzekerder de prognose wordt. Met simpelweg lijnen uit het verleden doortrekken komen we er niet. Want één ding is zeker, de toekomst zal anders zijn dan het verleden, en zelfs dan het heden. Wij en onze wereld veranderen. Gelukkig maar. Want, als we dan lijnen doortrekken, is er hoop voor de toekomst. Die toekomst zal toch waarschijnlijk beter zijn voor ons allemaal. De mens is niet met zelfmoord bezig door roofbouw te plegen op zich zelf, op anderen, en op de wereld die ons draagt en voedt. Al lijkt het in onze donkerste uren soms wel zo.

Laten we eens kijken wat we met de cijfers die er zijn kunnen doen. Wat zeggen die ?
Een goede bron is de database van CBS met cijfers over het vermogen van nederlandse huishoudens. Link: http://statline.cbs.nl/Statweb/publication/?DM=SLNL&PA=80056NED&D1=a&D2=0,28-31&D3=a&D4=5-9&HDR=G1,T&STB=G2,G3&VW=T
Deze cijfers zijn niet recht toe recht aan vergelijkbaar. Want wat gebeurt er met de vermogens die er zijn, en waar waren die eigenlijk voor bedoeld ?
Het gebruikelijke beeld was tot nu toe dat jongeren (als ze dat kunnen) sparen, ouderen (wel moeten) ontsparen. Want sparen was voor een deel voor de eigen oude dag. Voor een ander deel voor hun partner of kinderen. Als gift bij het leven of als erfenis. Voor hun levensonderhoud, studie, aankoop van een eerste huis, bijzondere zorgkosten, e.d.
Ouderen zullen voor een deel hun vermogen wel moeten opeten. Niet meer zo zeer omdat men armlastig is, maar misschien wel omdat men dat vroeg of laat wordt zoals het nu gaat. Door verplichte eigen bijdragen voor zorg, èn door wat verhullend (misleidend) heet "korting" en "niet-indexeren" van pensioenen.
Het beeld van de oudere die het er eindelijk van neemt, met een cruise, een eigen huis in een warm land, of een camper voor de deur, zal in elk geval sterk vertekend zijn. De "Zwitserleven-oudere" vormt maar een kleine minderheid. Lang niet elke oudere is zelfs maar vermogend.

Uit de cijfers blijkt dat veel jongeren met een huis "onder water" zitten en een klein bedrag op spaarrekening hebben. Zij hebben nu meer schulden dan bezittingen. Maar we mogen er van uit gaan, dat dat verandert. De huizenprijzen stijgen weer, het (meestal gezamenlijk) inkomen waarschijnlijk toch ook structureel met een half procent of zo reëel (na inflatie). Uiteindelijk zal een deel van het vermogen van de ouderen (als dat er is, bij ouders en soms ook verdere verwanten) toevallen aan de jongeren van nu. De jongeren zullen, als het economisch weer wat beter wordt, in elk geval meer kunnen gaan sparen. Zij investeren daarom, terecht, toch nog altijd vooral in een eigen huis.
Het is moeilijk in te schatten wat het vermogen van "de" jongere zal worden. Misschien wel veel meer dan de gemiddeld (mediaan) € 100.000 netto-vermogen van "de" oudere van nu. Want de gemiddelde huizenprijs ligt rond de € 300.000. Aflossingsvrije hypotheken mogen niet meer en er wordt 30% aan eigen geld gevraagd als buffer tegen een lagere prijs op het moment van verkoop. Dus gemikt wordt op een eigen vermogen op pensioenleeftijd tussen € 90.000 en € 300.000 (of meer) in euro's van nu. Alleen zo'n som is een eerlijke vergelijking.

De vermogenspositie van ouderen is veel genuanceerder dan nu wordt doorverteld en geloofd. Het netto-eigen vermogen ligt gemiddeld (mediaan) rond de € 100.000. Voor een deel belegd in het eigen huis, voor de rest in spaargeld en effecten. Lang niet altijd is het huis volledig afgelost. De hypotheekschuld bedraagt gemiddeld (mediaan) nog € 72.000. Aan andere schulden (voor inboedel, reisjes, tweede huis of zoiets als een camper, dat is niet bekend) nog € 47.000.