Gebruiksvoorwaarden

Op deze webpublicatie rust geen copyright. Ieder is vrij deze tekst in zijn geheel of voor een deel te kopiëren voor eigen gebruik, hieruit te citeren, of in oorspronkelijke vorm verder te verspreiden.

Voorwaarde voor citeren of verdere verspreiding is wel, dat dit gebeurt met duidelijke bronvermelding en een link naar het (de) betreffend(e) item(s). Het laatste als in het volgende voorbeeld:

Bron: C.J. Ruissen - Webpublicatie (2015), http://uitdecrisis.blogspot.nl/2015/02/hervormingen.html

Alle serieuze reacties zijn welkom. Zelfs hartgrondig gemeende kritiek, want een mens is nooit te oud om te leren. Het lerend leven eindigt (naar we hopen tenminste) niet al ongeveer bij het bereiken van de vijftigjarige leeftijd. Geef bij het insturen van een kritische reactie s.v.p. wel aan waar en waarom mijn visie ergens niet klopt.

Klik om te reageren hiernaast rechts op de link "Mijn volledige profiel weergeven", daarna op "E-mail" in het vak contact met mij opnemen. Of gebruik het reactievak.

Achterhoedegevechten

Rond de opkomst van Nieuw Links als drager van nieuw politiek elan in verschillende Europese landen spelen zich wat achterhoedegevechten af. Voorbeelden daarvan zijn te vinden in het Financieel Dagblad van zaterdag 30 mei 2015. 

In het hoofdartikel "Een nieuw geluid, geen nieuwe lente" is de conclusie van Rob de Lange nog wel over de ambitie van Jesse Klaver om het economisme "(de vermeende (!) drang om de discussie terug te brengen tot cijfers)" te gaan bestrijden dapper is, "maar onvoldoende om een linkse lente uit te roepen". Ook stelt één van de huiseconomen van het FD, Mathijs Bouwman, een pagina verderop nog dat politiek gebaseerd moet zijn op "objectieve gegevens", dus op "cijfers". 

Deze stellingen zijn veel te kort door de bocht. De uitgangspunten van Jesse Klaver kunnen daarmee in elk geval niet van tafel worden geveegd. Hij scoort zeker (niet alleen bij een links publiek) met zijn "Hoezo kan het niet anders? Wat we hebben opgebouwd, kan ook worden omgebouwd" en "[Bijna] alle beleidskeuzes worden teruggebracht tot een financiële kwestie. Het is de [onrealistische] gedachte [objectieve] politiek te [kunnen] bedrijven door een formule te pakken, daar allerlei getallen in te stoppen en de uitkomst als beleidsmatige waarheid te bestempelen. (..) Je kunt van [bijna] alles de prijs berekenen, maar niet de waarde. We kunnen niet alles objectiveren."

Klaver heeft zeker een punt dat niet alles betekenisvol en objectief in cijfers [en nog minder goed in geld] uit te drukken is. Het bezwaar dat Bouwman tegen het denken van Klaver aanvoert, dat de laatste niet helemaal consequent is, is onredelijk. Want er zou bij elke regel ruimte moeten zijn voor aanpassing aan specifieke (andere) omstandigheden. De Duitsers hebben niet voor niets een spreekwoord als tegenwicht voor het star dogmatisme van "afspraak is afspraak" of "regel is regel": "Der Konsequenz führt zum Teufel".
Daarmee heeft Bouwman ook weer niet meteen helemaal ongelijk. Zoals de Griekse filosofen al door hadden, ligt de waarheid (of de goede oplossing) vaak ergens tussen beide uitersten. En tussen zwart en wit liggen nog mooie en meestal goed bruikbare nuances.

De conservatieve politieke partijen die vooral het neoliberale gedachtengoed als pseudoreligie uitkramen voeren nu duidelijk achterhoedegevechten. Tekenend was bijvoorbeeld het VVD-congres. Ook de reacties daarop in Trouw (Link http://www.trouw.nl/tr/nl/4492/Nederland/article/detail/4043700/2015/05/30/Het-VVD-congres-in-vijf-metaforen-van-geiten-tot-spruiten.dhtml). Roemer had weer gelijk toen hij de uitspraak van Rutte dat werklozen maar eens wat sneller werk moesten zoeken "een premier onwaardig" noemde. De SP en Groen Links worden al jaren door de "grote" partijen (met D'66 als bijwagen) zoveel mogelijk klein gehouden. In de hoek gezet en doodgezwegen.

Misschien waait er op links dus wel degelijk een frisse wind. Een nieuwe lente en een nieuw geluid. Ingrijpende veranderingen gaan niet snel. Het lijkt lang of er niets gebeurt. Maar ondertussen is onze economie volop in transitie. Alleen niet door de zogenaamde "hervormingen" die EC en kabinet er door gedrukt hebben. Maar door mensen die zien dat het op belangrijke punten echt wel beter kan en zich daarvoor dan ook inzetten. Dat gaat en is al aan het gebeuren. Echte vernieuwingen zijn niet meer tegen te houden. Daar twijfel ik niet aan. De mens groeit en leert, vooral van eigen ervaring. Daardoor laat elke generatie de wereld toch wat beter achter dan die was. Na een terugval komt er herstel en gaat het weer verder omhoog. Dat is de rode draad van onze geschiedenis.

Mijn ondoofbaar optimisme (idealisme, geloof ?) wordt dus zeker niet ingegeven door de wens om het weer te krijgen zoals het vroeger was. Niet op alle punten tenminste. Verzet tegen het nieuwe zet ook alleen maar de hakken in het zand. En dat is wat de "grote" conservatieve partijen doen (maar proberen goed te praten met "newspeak", misleidend taalgebruik). Het verre verleden had (zoals we het nu zien) bovendien naast wat wit veel zwart en grijs. Het gaat erom de kansen te zien en te grijpen en oude waarden, zoals respect voor de ander (niet alleen voor politie en leraren, maar ook bijvoorbeeld voor ouderen), te doen herleven. Daarin heeft de VVD dan nog wel gelijk.

[Bijgewerkt op 1 juni 2015]

Bewijs

Op het ogenblik gaat het iets beter met de wereldeconomie. Ook de meeste Europese landen krabbelen (cijfermatig gezien dan) wat op. De rente op Duitse staatsobligaties trekt heel lichtjes aan, de economische vooruitzichten voor de EU  zijn voor 2015 en 2016 op grond van nieuwe modelberekeningen wat naar boven bijgesteld.
Onze bestuurders (vooral de hardliners) zijn er als de kippen bij om hun succes te claimen. Zonder ook maar een snippertje bewijs. Ja, succes (ook alleen maar gehoopt succes) heeft vele vaders ...

Wetenschappelijk gezien is dat bewijs ook voorlopig niet te leveren.  Dat kan pas over vijf of tien jaar. Na een gedegen statistische analyse op cijferreeksen die dan zijn opgebouwd. Dus moeten we de hardliners zolang maar het voordeel van de twijfel gunnen ?
Nee, laten we dat maar niet doen. Want het is hoogst onwaarschijnlijk dat er nu gebeurt wat zij hoopten (!) dat het effect zou zijn van hun beleid. Het is veel waarschijnlijker dat de hardliners alleen maar gered zijn door de bel. Door tijdelijk lagere olieprijzen. Door een licht herstel van koopkracht  en consumptieve bestedingen (maar nog lang niet voor iedereen). Door het positief effect van een duurdere dollar en goedkopere euro op onze betalingsbalans. Door hogere dan geraamde belastinginkomsten. Door een lagere en zelfs licht negatieve rente op staatsleningen.
Al deze factoren verbeteren het huishoudboekje van de meeste Europese landen. Maar dat heeft niets te maken met de nu belangrijkste pijlers van het Europees beleid. Met een "noodzaak" om door te gaan met "hervormingen", met het volgen van de 3% regel, en met QE -het opkopen van staatsobligaties- ook al verdampen hierdoor onze pensioenen. En dat laatste geldt niet alleen voor mensen die nu bij extreem lage (omlaag gemanipuleerde) rente hun pensioen moeten inkopen. De regels zijn niet realistisch en flexibel genoeg. De collaterale schade van onze verdampende pensioenen door marktrentemanipulatie (niet alleen uit QE) mag daarom niet als onvermijdbaar worden weggezet. Dáár (in regelgeving en rücksichtslos uitgevoerd tegendraads en kortzichtig Europees beleid -zie de items Plan Juncker en Draghinomics-) zouden wèl hervormingen op zijn plaats zijn.

De cijfermatige verschillen tussen de landen tot op het niveau van aanwijsbare mensen zijn veel te groot voor  de vaak grove generalisaties die nu Europees en landelijk beleid moeten steunen.
Generalisaties als "Zie je wel dat hervormingen nodig blijven, want Duitsland en Nederland presteren duidelijk beter dan Spanje en Griekenland", of "QE werkt, want de economie trekt aan". Dat zijn te simpele redeneringen. Logische fouten als van het "post hoc, ergo propter hoc" (erna, dus erdoor), of als in de  standaardvoorbeelden in de handboeken statistiek van nonsenscorrelaties. Zoals de berekende correlatie tussen aantal ooievaarsnesten en aantal geboorten in Duitsland. Dat iets op iets anders volgt betekent niet meteen dat het laatste door het eerste veroorzaakt werd. En ook samenloop (correlatie) is lang niet altijd bewijs van een duurzame samenhang.

Mijn inschatting is, dat de rente niet lang laag gehouden kan worden door monetair beleid. Zeker niet van het type als de ECB-interventies uitgevoerd onder regie van Mario Draghi. Zelfs daaraan zou in 2016 een einde komen. De eerste effecten van QE door de ECB waren waarschijnlijk vooral psychologisch (misplaatst geloof in de werking als oppepper van onze economie) en daarom kortdurend. De rente zal vooral afhangen van de lange termijnverwachtingen in de financiële markten over onze economie. De rente zal dan oplopen als en zolang de economie opleeft. Dat is wat er nu lijkt te gebeuren. Een scenario van langdurig lage en zelfs negatieve rentes is bij doorzettend economisch herstel hoogst onwaarschijnlijk. Het is eigenlijk ook te gek voor woorden dat je zou moeten toebetalen om geld bij een bank te mogen stallen. Al is een kleine vergoeding op zijn plaats als de garantie gegeven wordt dat het kapitaal daar onder niet al te uitzonderlijke omstandigheden veilig is. Goed bankentoezicht (met realistische buffer- en liquiditeitseisen) moet dat borgen.