donderdag 7 mei 2015

Bewijs

Op het ogenblik gaat het iets beter met de wereldeconomie. Ook de meeste Europese landen krabbelen (cijfermatig gezien dan) wat op. De rente op Duitse staatsobligaties trekt heel lichtjes aan, de economische vooruitzichten voor de EU  zijn voor 2015 en 2016 op grond van nieuwe modelberekeningen wat naar boven bijgesteld.
Onze bestuurders (vooral de hardliners) zijn er als de kippen bij om hun succes te claimen. Zonder ook maar een snippertje bewijs. Ja, succes (ook alleen maar gehoopt succes) heeft vele vaders ...

Wetenschappelijk gezien is dat bewijs ook voorlopig niet te leveren.  Dat kan pas over vijf of tien jaar. Na een gedegen statistische analyse op cijferreeksen die dan zijn opgebouwd. Dus moeten we de hardliners zolang maar het voordeel van de twijfel gunnen ?
Nee, laten we dat maar niet doen. Want het is hoogst onwaarschijnlijk dat er nu gebeurt wat zij hoopten (!) dat het effect zou zijn van hun beleid. Het is veel waarschijnlijker dat de hardliners alleen maar gered zijn door de bel. Door tijdelijk lagere olieprijzen. Door een licht herstel van koopkracht  en consumptieve bestedingen (maar nog lang niet voor iedereen). Door het positief effect van een duurdere dollar en goedkopere euro op onze betalingsbalans. Door hogere dan geraamde belastinginkomsten. Door een lagere en zelfs licht negatieve rente op staatsleningen.
Al deze factoren verbeteren het huishoudboekje van de meeste Europese landen. Maar dat heeft niets te maken met de nu belangrijkste pijlers van het Europees beleid. Met een "noodzaak" om door te gaan met "hervormingen", met het volgen van de 3% regel, en met QE -het opkopen van staatsobligaties- ook al verdampen hierdoor onze pensioenen. En dat laatste geldt niet alleen voor mensen die nu bij extreem lage (omlaag gemanipuleerde) rente hun pensioen moeten inkopen. De regels zijn niet realistisch en flexibel genoeg. De collaterale schade van onze verdampende pensioenen door marktrentemanipulatie (niet alleen uit QE) mag daarom niet als onvermijdbaar worden weggezet. Dáár (in regelgeving en rücksichtslos uitgevoerd tegendraads en kortzichtig Europees beleid -zie de items Plan Juncker en Draghinomics-) zouden wèl hervormingen op zijn plaats zijn.

De cijfermatige verschillen tussen de landen tot op het niveau van aanwijsbare mensen zijn veel te groot voor  de vaak grove generalisaties die nu Europees en landelijk beleid moeten steunen.
Generalisaties als "Zie je wel dat hervormingen nodig blijven, want Duitsland en Nederland presteren duidelijk beter dan Spanje en Griekenland", of "QE werkt, want de economie trekt aan". Dat zijn te simpele redeneringen. Logische fouten als van het "post hoc, ergo propter hoc" (erna, dus erdoor), of als in de  standaardvoorbeelden in de handboeken statistiek van nonsenscorrelaties. Zoals de berekende correlatie tussen aantal ooievaarsnesten en aantal geboorten in Duitsland. Dat iets op iets anders volgt betekent niet meteen dat het laatste door het eerste veroorzaakt werd. En ook samenloop (correlatie) is lang niet altijd bewijs van een duurzame samenhang.

Mijn inschatting is, dat de rente niet lang laag gehouden kan worden door monetair beleid. Zeker niet van het type als de ECB-interventies uitgevoerd onder regie van Mario Draghi. Zelfs daaraan zou in 2016 een einde komen. De eerste effecten van QE door de ECB waren waarschijnlijk vooral psychologisch (misplaatst geloof in de werking als oppepper van onze economie) en daarom kortdurend. De rente zal vooral afhangen van de lange termijnverwachtingen in de financiële markten over onze economie. De rente zal dan oplopen als en zolang de economie opleeft. Dat is wat er nu lijkt te gebeuren. Een scenario van langdurig lage en zelfs negatieve rentes is bij doorzettend economisch herstel hoogst onwaarschijnlijk. Het is eigenlijk ook te gek voor woorden dat je zou moeten toebetalen om geld bij een bank te mogen stallen. Al is een kleine vergoeding op zijn plaats als de garantie gegeven wordt dat het kapitaal daar onder niet al te uitzonderlijke omstandigheden veilig is. Goed bankentoezicht (met realistische buffer- en liquiditeitseisen) moet dat borgen.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten