Draghi's miljardenplan kan niet het beoogd resultaat opleveren: het aanjagen van onze economie. Want de situatie hier verschilt van die in de USA, waar het recept "QE" (monetaire verruiming) zo op het oog wel werkte. Het is nogal verrassend dat monetaire verruiming daar de economie wel uit het slop gehaald zou hebben. Want er zijn teveel voorwaarden waaraan niet zomaar wordt voldaan. Eigenlijk begint men hierbij ook aan de moeilijkste kant. Die van het aanbod. Van geld verstrekken aan de banken in de hoop (!) dat bedrijven meer gaan investeren en consumenten meer gaan kopen. Daarvoor dan goedkoper (?) en ruimer beschikbaar geworden (?) krediet gaan vragen en gebruiken. En wel zoveel, dat dit het verlies aan werkgelegenheid en de weglekkende koopkracht meer dan goed maakt. Anders is er geen herstel.
Het is bijzonder lastig de koopkrachtige vraag op deze manier te stimuleren. Vooral hier (in de EU) en nu. Zeker wanneer grote groepen het hoofd nog altijd moeilijk boven water kunnen houden. Dat wordt niet zomaar beter. Niet als er weer meer ontslagen vallen, huizen "onder water" staan, de belastingschroef wordt aangedraaid, op pensioenen en uitkeringen gekort. Zeker niet als er (zoals de ECB beoogt) ook wat meer inflatie komt.
Bij kostenstijgingen (zelfs maar van 1% of 2% extra) moet bijna iedereen nog weer wat meer bezuinigen. Ook al staat er, hoe laag de rente ook is, altijd nog veel op spaarrekeningen. Want een buffer bleek maar al te nodig. Schulden (vooral hypotheken) worden daarnaast afgelost zoveel dat kan of anders op gunstiger condities overgesloten.
Vreemd dat het bestuur van de ECB zich nog met ruime meerderheid vóór het uitvoeren van de door Draghi voorgestelde grote operatie uitsprak. Want waarom zou het publiek zich nu ineens weer meer in de schulden steken ? Het eerste effect was waardedaling van de Euro, die nu dicht in de buurt komt van pariteit met de dollar. Korte tijd goed voor onze export misschien, maar vroeger was juist waardebehoud van het geld (een harde eigen munt) één van de hoofddoelen van een centrale bank. Nu niet meer blijkbaar. Of gaven verhoopte positieve effecten de doorslag ? Als dat zo is, doet men bij de ECB aan magisch denken. Grootste misvatting zou zijn dat men zomaar aanneemt dat nergens in de lange modelketen iets anders kan of zal gebeuren dan verondersteld werd. Nu al reageren de Nederlandse grootbanken dat zij geen obligaties zullen verkopen. Want overtollige liquiditeiten stallen bij de ECB levert nog minder op en zij hebben genoeg geld op de balans om aan de verwachte kredietvraag te voldoen.
De ECB vraagt ondersteunend beleid van de overheid. Ze denkt daarbij helaas vooral aan het structureel terugdringen van de begrotingstekorten, het halen van de 3% norm, en het doorzetten van "hervormingen" (welke ?). Helaas, want wat er nu gebeurt maakt onze economie echt niet schokbestendiger. Vergroten van buffers bij banken en publiek wel. Maar geef het algemeen publiek dan de ruimte om van inkomens -ook van pensioenen- (meer) te sparen en geef daar weer een aantrekkelijke beloning (rente ruim boven inflatieniveau) voor. Alleen beleggen loont nu.
Een betere strategie is daarom (naast bevorderen van werkgelegenheid en investeringen) verlaging van de belastingdruk. Vooral voor lagere en middeninkomens. Tenminste als dan niet weer met de andere hand de schroef wordt aangedraaid (door het afschaffen van vrijstellingen, verlagen van subsidies, verhogen van eigen bijdragen, hogere BTW tarieven).
De ECB kan hier natuurlijk niet zelf op sturen. Maar ze zou wel het beleid m.b.t. de 3% norm wat kunnen verzachten. De verschillende landen niet op één maatlat leggen, maar ons allemaal (zoals door mij eerder bepleit) iets meer ruimte en tijd geven om het begrotingstekort binnen redelijke grenzen te brengen. Frankrijk en Griekenland hebben zeker een punt als ze wijzen op de al extreem zware belastingdruk, hoge werkloosheid, en inkomens (inclusief pensioenen en uitkeringen) waarin maar gesneden blijft worden.
Naast ander beleid is nieuwe (grondiger op feiten en werking getoetste) economische theorie nodig. Theorie die tegelijk beter rekening houdt met onzekerheid en de vaak grote mogelijke verschillen in uitkomsten. Verschillen die inherent zijn aan complexe situaties en het menselijk handelen in het bijzonder. Die ook onverwachte uitkomsten bij delen van het publiek en/of onder andere condities dan een bepaald model aanneemt niet vergeet, wegpoetst, of wegmiddelt. Hier ligt een mooie uitdaging voor ieder met een sleutelrol in communicatie, wetenschap, en overheidsbeleid.
Een betere strategie is daarom (naast bevorderen van werkgelegenheid en investeringen) verlaging van de belastingdruk. Vooral voor lagere en middeninkomens. Tenminste als dan niet weer met de andere hand de schroef wordt aangedraaid (door het afschaffen van vrijstellingen, verlagen van subsidies, verhogen van eigen bijdragen, hogere BTW tarieven).
De ECB kan hier natuurlijk niet zelf op sturen. Maar ze zou wel het beleid m.b.t. de 3% norm wat kunnen verzachten. De verschillende landen niet op één maatlat leggen, maar ons allemaal (zoals door mij eerder bepleit) iets meer ruimte en tijd geven om het begrotingstekort binnen redelijke grenzen te brengen. Frankrijk en Griekenland hebben zeker een punt als ze wijzen op de al extreem zware belastingdruk, hoge werkloosheid, en inkomens (inclusief pensioenen en uitkeringen) waarin maar gesneden blijft worden.
Naast ander beleid is nieuwe (grondiger op feiten en werking getoetste) economische theorie nodig. Theorie die tegelijk beter rekening houdt met onzekerheid en de vaak grote mogelijke verschillen in uitkomsten. Verschillen die inherent zijn aan complexe situaties en het menselijk handelen in het bijzonder. Die ook onverwachte uitkomsten bij delen van het publiek en/of onder andere condities dan een bepaald model aanneemt niet vergeet, wegpoetst, of wegmiddelt. Hier ligt een mooie uitdaging voor ieder met een sleutelrol in communicatie, wetenschap, en overheidsbeleid.
