zaterdag 29 juli 2017

Varoufakis

Gelijk hebben en gelijk krijgen is twee. Dat blijkt wel weer uit het boek van Yanis Varoufakis "Adults in the Room". Objectief gezien had Varoufakis als minister van Financiën in zijn analyse vooraf wel gelijk. Maar in de onderhandelingen met de Europese Troika, het Internationaal Monetair Fonds (IMF), de Europese Commissie (EC), en de Europese Centrale Bank (ECB), werd die weg geblokkeerd.

Varoufakis werd al kort na zijn aantreden als minister buitenspel gezet (binnen een half jaar vervangen door een ander onderhandelaar) omdat de door hem ingezette harde lijn tegenover de Troika blijkbaar als een gevaar werd gezien voor de financiële gezondheid van Europa.

Waar ging het - objectief gezien - eigenlijk om bij de onderhandelingen in 2015 ?

Griekenland had een forse schuldenlast opgelopen, veel hoger dan door de Europese regels toegestaan. Er leken nauwelijks mogelijkheden te zijn om die schuldenlast op afzienbare termijn binnen de gestelde grenzen te brengen. De Griekse economie zat diep in de problemen, de banken daar ook. Een bankrun dreigde waarbij het publiek massaal tegoeden zou opvragen die er niet genoeg waren op dat moment. Om de Griekse banken overeind te houden werd een nieuwe geldinjectie van Europa gevraagd. Maar het geduld van de Europese machthebbers was op.

Dat is, zeer in het kort, het objectieve verhaal. Hoe Varoufakis het ervaren heeft (als een tegen zijn beleid en opvattingen gericht machtsspel) wordt uitgebreid in zijn boek beschreven.

Bij onderhandelingen is er altijd sprake van machtsongelijkheid. Dat kun je als serieuze aangelegenheid of als spel met serieuze gevolgen in de werkelijkheid benaderen. Varoufakis was bij uitstek deskundig op het gebied van speltheorie. Hij had een lijn uitgestippeld van buigen of barsten. Hij vroeg van Europa een nieuwe lening, weggestreept tegen de winst die was gemaakt op oude staatsleningen, en anders een Grexit, uittreding van Griekenland uit het Europees verband. Vanuit een underdog-positie zó de onderhandelingen willen voeren was tactisch geen slimme aanpak. Beide partijen zetten, geërgerd, hun hakken in het zand. Christine Lagarde concludeerde na het afbreken van de zoveelste ronde: "For the moment we are short of a dialogue; the key emergency is to restore the dialogue with adults in the room" (Varoufakis, a.w., p. 432). Dat was heel juist gezien en diplomatiek gezegd. Alleen als je naar elkaar blijft luisteren en begrip hebt voor de situatie kun je een goed resultaat verwachten.