De "constructieve oppositie" is teleurgesteld over de kabinetsplannen. Onvrede schuilt ook in een klein hoekje. Voor de één gaat het te hard, voor de ander lang nog niet snel genoeg.
Mijn standpunt is bekend. Het jaar 2013 had keerpunt kunnen en dus moeten zijn. Dat had gekund als we ons niet lieten inpakken door oude theorie en illusies. Laten we eens kijken naar wat anders, beter, kan.
De meeste economen en veel anderen zien al wel, dat de Europese (en ook onze) beleidsmakers zich vastklampen aan oude theorie. Net als generaals, die een nieuwe oorlog voeren met oude doctrines, technieken, en middelen. Beleid in nieuwe situaties vraagt nieuwe oplossingen, nieuw denken. Wat anders dan de verdere "hervormingen" waar in ons land de Raad van State op aandringt. Dat is immers oude wijn in nieuwe zakken, met oplossingen die niet meer werken. Want de tijden zijn veranderd, maar de theorie nog niet.
Bij ECB en IMF (h)erkent men niet dat het rentewapen bot is. Ook ziet nog maar een enkeling dat verdere flexibilisering van de arbeidsmarkt (d.w.z. loonsverlagingen en inkrimping) weinig nieuwe werkgelegenheid zal opleveren. Niet zonder meer tenminste.
In de gangbare (neoliberale) economische theorie zou renteverlaging banken moeten aansporen krediet te geven aan bedrijven die willen investeren. Geïnvesteerd wordt er niet genoeg. Want weinig bedrijven zien voorlopig winstkansen. Er wordt daarom ook nauwelijks personeel aangenomen. Integendeel. Geen wonder dat onze economie sukkelt.
Ook banken houden de hand op de knip. Starters worden daarom al een poos anders gefinancierd. Door leningen van familie, vrienden, zelfs van onbekenden. Door "crowdfunding".
Banken kijken niet alleen naar de rentestand. Ook en vooral naar de te behalen rentemarge, het winstpotentieel, de risico's. Inschattingen, subjectieve (moeilijk kwantificeerbare) factoren, zijn dus belangrijk. Misschien zelfs op dit moment belangrijker dan de objectieve (meetbare) factoren.
In de gangbare theorie leidt lager loon tot meer werkgelegenheid (lagere prijs schept hogere vraag ?). Maar zo simpel is het niet om nieuwe banen te creëren. Met als randvoorwaarde ook nog, dat de werknemers uit sociale werkplaatsen door gewone bedrijven in dienst genomen moeten worden.
Nieuwe banen komen er pas als ondernemers genoeg winstkansen zien in sectoren waar een hogere omzet meer personeel vraagt. Het zal veel helpen om de vrije markt als ideaal los te laten. Want dat is een abstract economisch model dat nooit gewerkt heeft en nooit kan werken. De overheid heeft een heldere taak. Basiszorg, veiligheid, onderwijs, cultuur, welzijn voor alle (!) burgers. Dat mag niet aan de kortzichtige markt overgelaten.
Het grote lek van teruglopende werkgelegenheid en verlies van koopkracht moet worden gedicht. Beide factoren remmen de groei. Keynes zei het al. De consumptieve bestedingen zijn niet alleen afhankelijk van het (reëel) inkomen. Maar ook van subjectieve (moeilijk kwantificeerbare) factoren als de verwachtingen over de groei van inkomen en vermogen [en over de kosten waar men later mee geconfronteerd zal worden].
De Europese economieën kwakkelen, omdat er geen of weinig inkomensgroei is. Denk hierbij ook aan de werklozen en ouderen, vooral die met lagere inkomens. Dat terwijl de kosten toch gewoon zullen stijgen. Het moet echt allebei anders. Een beter inkomens- en kostenplaatje zal de bestedingen aanjagen en zo waarschijnlijk genoeg economische groei brengen om het overheidstekort binnen redelijke grenzen te houden.
De overheid heeft als taak die motor weer op gang te brengen. En ons niet te foppen met verdoezelende kreten als "75% van de werkenden gaan er in 2015 een half procent (!) op vooruit". Want bekend werd al, dat de ziektekostenpremie een tientje per maand omhoog mag. Ook gaat het eigen risico omhoog. De AWBZ komt in de basisverzekering, maar de premieheffing blijft (?) (ook voor niet-werkenden, op pensioen). "We" gaan erop vooruit ?
Het is dus de hoogste tijd voor echte vernieuwing. Werkelijk nieuw en toekomstvast beleid. Dat de technische mogelijkheden gebruikt die er zijn. Vooral ook economische theorie die blijkt te werken en daarop getoetst wordt.
