Vandaag stonden in Dagblad Trouw weer enkele pareltjes. Mij spraken vooral het interview van Alex Pentland ("Hier worden we wel wijzer van") in de bijlage "Letter en Geest" en de Levenslessen van Herman van Veen ("Ik hoop zo oud te worden dat ik niet meer interessant ben voor de dood") in bijlage "Tijd". Want voor mij staat vast dat we onderweg zijn naar een participatiesamenleving. Een samenleving van meer en eerlijker delen. Alex en Herman lopen hierin voorop. Zulke rolmodellen hebben we hard nodig. Als wegbereiders en wegwijzers vooruit en omhoog. Uit de crisis.
Alex Pentland pioniert in het vak van "Social Physics", sociale natuurkunde als jongste tak van de sociale (!) wetenschappen (zoals economie, recht, sociologie).
Hij stelt vast, dat de sociale wetenschappen een bedenkelijk imago hebben. Ieder mag roepen wat hij/zij wil. Meningen staan naast [erger, tegenover] elkaar. [De gevolgen zijn ernstig. In de verwarring zwalken we, er is geen duidelijk beleid. Impulsen om Europa uit de crisis te halen zijn zwak en vaak verkeerd gericht. De overheid staat teveel op de rem. Bedrijven bezuinigen vooral om meer winst te maken. Banken en pensioenfondsen krijgen dat nu ook opgelegd. Ontslagen worden overal als standaardoplossing geslikt, net als privatisering (ook een vorm van wegbezuinigen) van overheidstaken. Er wordt bijna niet geïnvesteerd in een betere toekomst voor ons allemaal].
Eigenwijze economen als Herbert Simon (1916-2001), een Nobelprijswinnaar, beweerden al jaren geleden dat de gangbare opvattingen over de vrije markt en de onzichtbare hand die vraag en aanbod, lonen en prijzen etc. vanzelf in [het juiste ?] evenwicht brengt niet kloppen. Pentland staaft dat opnieuw met zijn gegevens.
Liberalen misbruiken het klassieke theoretische model, en zien de vrije markt nog steeds koppig [hun goed recht] als ideaal. Maar de werkelijkheid is, dat niets vanzelf gaat. Dat we als mensen samen moeten leren leven en door naar elkaar te luisteren (de talenten in de ander te zien en te benutten) de beste resultaten kunnen bereiken. Het geheel is dan veel meer dan de som der delen. Mooier, beter.
Herman van Veen werd geboren in een gewoon gezin. Een onderwijzeres zag zijn muziektalent en zorgde dat hij een viool en vioolles kreeg. De levenslessen van Herman spreken me erg aan:
1. Ontdek of het is zoals je denkt
2. Zie wie iemand is
3. Een beetje helpen kan geen kwaad
4. Je bent niet machteloos
5. Geluk is het besef van een herinnering
6. Vind vreugde in de kunst.
Dit zijn de pareltjes die ons uit de crisis halen. Voor mij staat vast dat we toegroeien naar een samenleving van meer samen doen, meer en eerlijker delen. Daar komen we als we economische en andere dogma's los laten en nieuw beleid formuleren. Onze inzichten durven toetsen. Het is niet genoeg om te kijken naar koopkrachtplaatjes met zachte cijfers, want alles kan veranderen. Veel mensen moesten spaargeld aanspreken om te kunnen blijven wonen, leven, eten. Een veel te grote groep leeft in armoede of in andere slechte omstandigheden. Dat kan en moet daarom anders.
De keuzes die we nu maken bepalen hoe snel er een betere wereld komt. Niet of die er komt. Want we hebben de sterke motor van groeiende ervaring, kennis, en inzicht. Mensen leren en blijven dat doen. Dat brengt ons niet alleen meer materiële welvaart, maar vooral ook meer welzijn (een tevreden en gelukkig gevoel dat het goed gaat met ons en onze wereld).
Vasthouden aan oude concepten vertraagt. Zo is de bouw van kolengestookte energiecentrales, of van kernreactoren om energie op te wekken, geen goed idee. Er zijn genoeg "schone" (niet-uitputtende en -vervuilende) alternatieven. Windkracht, zonkracht, getijdencentrales, aardwarmte. Bestaande roofbouw kan worden verminderd door betere isolatie en zuiniger gebruik.
Rolmodellen zoals Pentland en Van Veen, die ons de weg vooruit en omhoog wijzen, hebben we daarbij hard nodig.
